Basit Usulde Vergilendirme Nedir? Şartları ve Avantajları Nelerdir?

Gelir vergisi mükellefleri; gerçek usulde gelir vergisine tabi olanlar ve basit usulde gelir vergisine tabi olanlar, olmak üzere iki guruba ayrılmaktadır.

Peki birçok yönden avantaj sağlayan basit usulde vergilendirme nedir? Basit usulde vergilendirmenin şartları nelerdir? Hangi kazanç türünde basit usulde vergilendirme söz konusu olur? Tüm bu soruların cevabı ve daha fazlası yazımızda!

Basit usulde vergilendirme nedir?

Basit usulde vergilendirme, bir hesap dönemi içinde elde edilen gelir ile giderler ve satılan malların alış bedelleri arasındaki müspet farka uygulanan vergilendirmedir.

Gerçek usule tabi olan mükellefler gelir vergisi, stopaj vergisi, KDV öderken basit usule tabi olan mükellefler sadece basit usulde ticari kazançlarının vergisini öder. İki usulde de ödenecek vergi tutarı elde edilen kazanca göre belirlenmektedir.

1998 yılında 4369 sayılı Kanunla, Gelir Vergisi Kanunu'nda yer alan "Götürü usulde vergilendirme" esası kaldırılarak yerine "Basit usulde vergilendirme" esası getirilmiştir.

Basit usulde KDV istisnası

Basit usulde vergilendirilen mükelleflerin teslim ve hizmetleri katma değer vergisinden istisna tutulmuş olup, bu mükelleflerin KDV Beyannamesi vermesine gerek yoktur.

• Basit usulde vergilendirilen mükellefler, mal teslimleri ve hizmet ifalarında katma değer vergisi hesaplamayacakları için bunlardan mal ve hizmet alan mükelleflerin indirim konusu yapacakları bir katma değer vergisi tutarı da mevzu bahis değildir.
• Gerçek usulde vergilendirilen mükelleflerden mal ve hizmet satın alan basit usulde vergilendirilen mükellefler, ödedikleri katma değer vergisini gider veya maliyet olarak dikkate alacaklardır.

Ancak, basit usulde vergilendirildikleri ve işlemleri katma değer vergisinden istisna olduğu halde düzenledikleri belgelerde katma değer vergisi gösteren veya "KDV dâhildir" mealinde bir şerhe (belgenin KDV satırını çizerek "KDV dâhildir" yazılması veya KDV satırı yerine belgenin herhangi bir yerine "KDV dâhildir" yazılması durumu değiştirmeyecektir.) yer veren mükellefler, bu belgelerde ayrıca gösterilen veya iç yüzde yoluyla hesaplanan katma değer vergisini takip eden ayın yirmi altıncı günü akşamına kadar beyan edip ödemek zorundadırlar.

Basit usulde vergilendirilen mükellefler, ilgili vergi dairesine yazılı başvuruda bulunarak, vergiye tâbi tutulmalarını talep edebilirler. Vergi dairesince, üçer aylık dönemler halinde verilecek KDV mükellefiyetleri talep tarihinden itibaren başlar. Bu şekilde mükellef olanlar üç yıl geçmedikçe mükellefiyetten çıkamazlar. Mükellefler üç yıllık sürenin sonundan önce mükellefiyetten çıkma talebinde bulunmadıkları takdirde mükellefiyet yeniden üç yıl süre ile uzatılmış sayılır.

BASİT USULE TABİ OLMANIN ŞARTLARI NELERDİR?

Basit usule tabi olmanın genel şartları

• Kendi işinde bilfiil çalışmak veya bulunmak (işinde yardımcı işçi ve çırak kullanmak, seyahat, hastalık, ihtiyarlık, askerlik, tutukluluk ve hükümlülük gibi zaruri ayrılmalar dolayısıyla geçici olarak bilfiil işinin başında bulunmamak bu şartı bozmaz. Ölüm halinde, iş sahibinin dul eşi veya küçük çocukları namına işe devam olunduğu takdirde, bunların bilfiil işin başında bulunup bulunmamalarına bakılmaz.),
• İşyeri mülkiyetinin iş sahibine ait olması halinde emsal kira bedeli, kiralanmış olması halinde yıllık kira bedeli toplamı büyükşehir belediye sınırları içinde 2021 takvim yılı için 12.000 TL'yi, diğer yerlerde 2021 takvim yılı için 7.600 TL'yi aşmamak,
• Ticari, zirai veya mesleki faaliyetler dolayısıyla gerçek usulde gelir vergisi'ne tabi olmamak.

Basit usule tabi olmanın özel şartları

• Satın aldıkları malları olduğu gibi veya işledikten sonra satanların yıllık alımları tutarının 2021 takvim yılı için 150.000 TL'yi aşmaması veya yıllık satışları tutarının 2021 takvim yılı için 240.000 TL'yi aşmaması,
• 1 numaralı bentte yazılı olanların dışındaki işlerle uğraşanların bir yıl içinde elde ettikleri gayri safi iş hâsılatının 2021 takvim yılı için 76.000 TL'yi aşmaması,
• 1 ve 2 numaralı bentlerde yazılı işlerin birlikte yapılması halinde, yıllık satış tutarı ile iş hasılatı toplamının 2021 takvim yılı için 150.000 TL'yi aşmaması,
• gerekmektedir.

Kâr hadleri emsallerine göre düşük olarak tespit edilmiş bulunan emtia için özel hadler;

Milli Piyango bileti, akaryakıt, şeker ve bunlar gibi kâr hadleri emsallerine nazaran bariz şekilde düşük olarak tespit edilmiş bulunan emtia için, (1) ve (3) numaralı sıralarda yazılı hadler yerine ilgili Bakanlıkların görüşü alınmak suretiyle, Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlenecek alım satım hadleri uygulanır.

Buna göre, anılan maddelerin ticaretini yapan mükelleflerin 2021 takvim yılında da basit usulden yararlanabilmeleri için alış, satış veya hasılatlarının 31.12.2020 tarihi itibarıyla 313 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği'nde belirtilen aşağıdaki hadleri aşmaması gerekmektedir.

2021 yılında beyanname verecek olan mükellefler 2020 takvim yılı için geçerli olan tutarları esas alacaklardır.

Kimler basit usulde vergilendirmeden faydalanamaz?

• Kollektif şirket ortakları ile komandit şirketlerin komandite ortakları.
• İkrazat (ödünç para verme) işleriyle uğraşanlar.
• Sarraflar ile kıymetli maden ve mücevherat alım satımı ile uğraşanlar.
• Gelir Vergisi Kanunu'nun 94'üncü maddesinin birinci fıkrasında sayılan kişi ve kurumlara karşı inşaat ve onarma işini taahhüt edenler ile bu mükelleflere karşı derece derece taahhütte bulunanlar.
• Sigorta prodüktörleri.
• Her türlü ilan ve reklam işleriyle uğraşanlar veya bu işlere tavassut (aracılık) edenler.
• Gayrimenkul ve gemi alım satımı ile uğraşanlar.
• Tavassut (aracılık) işi yapanlar (dayıbaşılar hariç).
• Maden işletmeleri, taş ve kireç ocakları, kum ve çakıl istihsal yerleri, tuğla ve kiremit harmanları işletenler.
• Şehirlerarası yük ve yolcu taşımacılığı yapanlar ile treyler, çekici ve benzerlerinin sahip veya işleticileri (Yapısı itibarıyla sürücüsünden başka on dört ve daha aşağı oturma yeri olan ve insan taşımaya mahsus motorlu kara taşıtları ile yolcu taşıyanlar hariç).
• Cumhurbaşkanınca kararlaştırılan iş grupları, sektörler, il ve ilçeler, büyükşehir belediyeleri dahil olmak üzere il ve ilçelerin belediye sınırları (mücavir alanlar dahil), belediyelerin nüfusları, yöreler itibarıyla veya sabit bir işyerinde faaliyette bulunulup bulunulmadığına göre gerçek usulde vergilendirilmesi gerekli görülenler.

Ortaklıklarda basit usule tabi olmanın şartları nelerdir?

Ortaklıkların basit usule tabi olup olmadığının tespitinde, iş hacmi ölçüleri ile yıllık kira bedelleri toplu olarak dikkate alınmaktadır. Ortaklıklarda, ortakların birinin gerçek usule tabi olması diğer ortakları da gerçek usule tabi hale getirir. Aynı işte ortak olarak çalışanlar hakkında, Gelir Vergisi Kanununda belirtilen yıllık kira bedeli ve iş hacmi ölçüleri toplu olarak değerlendirilmektedir.

Basit usulde kazanç tespiti nasıl olur?

Basit usulde ticari kazanç, bir hesap dönemi içinde elde edilen hasılat ile giderler ve satılan malların alış bedelleri arasındaki müspet farktır. Bu fark, faaliyetle ilgili olarak alınması ve verilmesi mecburi olan alış, giderler ve hasılatlara ilişkin belgelerde yazılı tutarlara göre hesaplanır.

Kazancın bu şekilde tespiti sırasında emtia ticareti ile uğraşanlarca;

• Hesap dönemi sonundaki emtia mevcudunun değeri hasılata,
• Hesap dönemi başındaki emtia mevcudunun değeri giderlere, ilave edilir. Ancak, kullanılan sabit kıymetler gider yazılmaz ve üzerlerinden amortisman hesaplanmaz. Kazancı basit usulde tespit edilen mükelleflerin defter tutma yükümlülükleri bulunmamaktadır.

Basit usulde vergilendirilen mükellefler, kazancın tespiti ve Vergi Usul Kanunu'nun defter tutma hükümleri hariç bildirme, vesikalar, muhafaza, ibraz, diğer ödevler, ceza hükümleri ile bu Kanun ve diğer kanunlarda yer alan ikinci sınıf tüccarlar hakkındaki hükümlere tabidirler.

2021 Basit usulde kazanç indirimi nedir?

Ticari kazancı basit usulde vergilendirilen mükellefler, yıllık beyanname ile bildirilecek gelirlerine ilişkin olarak Gelir Vergisi Kanunu'nun 89'uncu maddesinde açıklanan unsurlara ait tutarları (sigorta primleri, eğitim ve sağlık harcamaları, bağış ve yardımlar, engellilik indirimi, 13.000 TL'lik kazanç indirimi vs.) indirim konusu yapabilirler. Söz konusu indirimlerin yapılabilmesi için, yıllık beyanname ile bildirilecek bir gelirin olması ve yapılacak indirimlerin mevzuatta belirtilen koşulları taşıması gerekmektedir.

Basit usule tabi ticari kazançtan indirim konusu yapılabilecek konular neler?

• Hayat/şahıs sigorta primleri,
• Eğitim ve sağlık harcamaları,
• Basit usulde yıllık kazanç indirimi,
• Engellilik indirimi,
• Beyan edilecek gelirden sınırlı olarak indirilebilecek bağış ve yardımlar ile tamamı indirilebilecek bağış ve yardımlar,
• Sponsorluk harcamaları,
• Cumhurbaşkanınca başlatılan yardım kampanyalarına yapılan ayni ve nakdi bağışlar,
• İktisadi işletmeleri hariç Türkiye Kızılay Derneğine ve Türkiye Yeşilay Cemiyetine makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış ve yardımlar,

Diğer kanunlara göre tamamı indirilecek bazı bağış ve yardımlar neler?

• Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu ile Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarına yapılan bağışlar,
• Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumuna yapılan bağışlar ve yardımlar,
• Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumuna yapılan bağışlar,
• Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumuna yapılan bağışlar,
• Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfına yapılan bağışlar,
• Milli Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Seferberlik Kanunu kapsamında kurulan ormanlarda ağaçlandırma, bakım ve koruma masraflarının tamamı,
• İlköğretim ve Eğitim Kanunu uyarınca yapılan bağışlar,
• Üniversitelere, yüksek teknoloji enstitüleri ile gelirlerinin en az dörtte üçünü münhasıran devlet üniversitelerinin faaliyetlerinin devam ettirilmesi ve desteklenmesini amaç edinmek üzere kurulan ve fiilen bu çerçevede faaliyette bulunan vakıflardan Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınanlara makbuz karşılığında yapılan bağışlar,
• 7174 sayılı Kapadokya Alanı Hakkında Kanun kapsamında kurulan idareye yapılan her türlü nakdî ve ayni bağış ve yardımlar ile sponsorluk harcamaları,

2020 Takvim yılı gelirlerine uygulanacak vergi tarifesi nedir?

Gelir Vergisi Kanunu'na göre 2020 yılında elde edilen basit usulde ticari kazanç gelirlerine aşağıda yer alan vergi tarifesi uygulanarak gelir vergisi hesaplanır.
Gelir vergisine tabi gelirler;

• 22.000 TL'ye kadar %15
• 49.000 TL'nin 22.000 TL'si için 3.300 TL , fazlası %20
• 120.000 TL'nin 49.000 TL'si için 8.700 TL (ücret gelirlerinde 180.000 TL'nin 49.000 TL'si için 8.700 TL) fazlası, %27
• 600.000 TL'nin 120.000 TL'si için 27.870 TL (ücret gelirlerinde 600.000 TL'nin 120.000 TL'si için 44.070 TL) fazlası %35
• 600.000 TL'den fazlasının 600.000 TL'si için 195.870 TL (ücret gelirlerinde 600.000 TL'den fazlasının 600.000 TL'si için 191.070 TL) fazlası, %40

Basit usul vergi beyannamesi ne zaman verilir?

486 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile usul ve esasları belirlenen Defter-Beyan

Sistemi kapsamında yer alan beyana ait gelirleri sadece basit usulde tespit edilen mükellefler, yıllık gelir vergisi beyannamelerini www.defterbeyan.gov.tr üzerinden gönderebilirler.

• Geliri sadece basit usulde tespit edilen ticari kazançlardan oluşan mükellefler, 1 Şubat - 1 Mart 2021 (28 Şubat 2021 hafta sonuna rastladığından) tarihleri arasında yıllık gelir vergisi beyannamelerini Defter-Beyan Sistemi üzerinden verirler.
• Basit usulde tespit edilen ticari kazanç yanında beyana tabi başka bir gelir unsurunun bulunması durumunda, 2020 yılı kazançlarına ilişkin yıllık gelir vergisi beyannamesi de 1 - 31 Mart 2021 tarihleri arasında Defter-Beyan Sistemi üzerinden verilir.

Ayrıca bu mükelleflerin takvim yılı içinde;

• Memleketi terk etmesi halinde memleketi terkten önceki 15 gün içinde,
• Ölümü halinde ölüm tarihinden itibaren 4 ay içinde vefat eden kişi namına varislerce, yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyanda bulunulması gerekmektedir.

Basit usul vergi ne zaman ödenir?

2020 yılı kazançlarına ilişkin olarak verilecek yıllık beyannameler üzerinden hesaplanan gelir vergisi iki eşit taksitte ödenecek olup;

• Birinci taksitin 1 Şubat - 1 Mart 2021 (28 Şubat 2021 hafta sonuna rastladığından),
• İkinci taksitin ise 1- 30 Haziran 2021,

tarihleri arasında ödenmesi gerekmektedir.

Basit usulde tespit edilen ticari kazanç yanında beyana tabi başka bir gelir unsurunun bulunması halinde Mart ayı içerisinde verilecek beyannameler üzerinden hesaplanan gelir vergisi Mart ve Temmuz aylarında olmak üzere, iki eşit taksitte ödenir.

Vergi ödemenizi GİB'in www.gib.gov.tr internet adresinde yer alan anlaşmalı bankalardan ve tüm vergi dairelerinden gerçekleştirebilirsiniz.

Basit usulde vergilendirmenin avantajları nelerdir?

• Basit usulde vergilendirme kapsamında olan mükelleflere, gerçek usulde vergilendirilen mükelleflerden farklı birtakım kolaylıklar sağlanmıştır.
• Kazancı basit usulde tespit edilen mükellefler, defter tutmaz,
• Geçici vergi beyannamesi vermez ve geçici vergi ödemez,
• Vergi tevkifatı yapmaz ve muhtasar ve prim hizmet beyannamesi vermez (5510 sayılı Kanuna göre sigortalı çalışanları bildirmekle yükümlü olanlar, Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi vermek zorundadır.),
• Basit usulde vergilendirilen mükellefler, teslim ve hizmetleri KDV'den istisnadır, KDV Beyannamesi vermezler.
• Ticari kazançlarına 2021 için 14.000 TL kazanç indirimi yapılır,
• Ticari kazancın tespitinde amortismana tabi iktisadi kıymet alışları ve satışları dikkate alınmaz,
• Genç girişimcilere ilişkin 75.000 TL'lik kazanç istisnasından yararlanabilirler (Bu istisna ile 14.000 TL'lik kazanç indiriminden birlikte yararlanılamaz),
• Engellilik indiriminden faydalanabilirler,
• Vergiye uyumlu mükelleflere sağlanan %5 oranındaki vergi indiriminden yararlanabilirler.

Basit usule tabi mükelleflerin defter tutma yükümlülüğü var mı?

Basit usulde vergilendirilenler defter tutmaz. Bu mükellefler, kazancın tespiti ve Vergi Usul Kanununun defter tutma hükümleri hariç, bildirme, vesikalar, muhafaza, ibraz, diğer ödevler ve ceza hükümleri ile kanunlarda yer alan ikinci sınıf tüccarlar hakkındaki hükümlere tabidirler.

Basit usulde Vergi Levhası alma ve bulundurma nasıl olur?

Basit usule tabi mükellefler Vergi Levhalarını, İnternet Vergi Dairesi'nden bizzat kendileri veya bağımsız çalışan serbest muhasebeci, serbest muhasebeci mali müşavir veya yeminli mali müşavir aracılığıyla yazdırabilirler.

Mükellefler, Vergi Levhası oluşturma ve sorgulama işlemlerini; İnteraktif Vergi Dairesi aracılığıyla (ivd.gib.gov.tr) yapabilirler. Mükellefler ayrıca Vergi Levhalarına bağlı bulundukları meslek odaları aracılığıyla da erişebilirler.

Basit usulde vergilendirilen mükellefler mal alış ve satışlarında belge düzenlemek zorunda mı?

Basit usule tabi mükelleflerin kullandıkları belgeler ve zarflar sadece Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonu (TESK) tarafından bastırılmaktadır. Mükellefler bu belgeleri bağlı oldukları odalardan temin edebilirler. Mükelleflerin bulunduğu yerde bağlı oldukları oda veya birlik yoksa veya bulunduğu yerde bağlı olacağı oda veya birlik kurulmamış ise; en yakın oda veya birliğe veya karma odaya kayıt yaptırabilirler ve belgelerini de kayıt yaptırdıkları bu odadan temin edebilirler.

Basit usulde vergilendirme kapsamında olup, meslek odalarına üye kayıtları yapılamayan, traktörle nakliyecilik yapanlar, hususi oto ile ticari faaliyette bulunanlar, biçerdöver işletmecileri ile inşaat ustaları gibi mükellefler, kullanacakları belgeleri ikinci sınıf tüccarların tabi oldukları esaslar çerçevesinde (anlaşmalı matbaalara bastırmak veya noterlere tasdik ettirmek suretiyle) temin edebilirler. Mükellefler, diledikleri takdirde kullanacakları belgeleri faaliyette bulundukları yerdeki herhangi bir oda veya birlikten de alabilirler.

Basit usule tabi mükelleflerin kayıtları nasıl tutulmaktadır?

Basit usule tabi mükelleflerin kayıtları, bağlı oldukları oda veya birlikler bünyesinde kurulan muhasebe bürolarında tutulmaktadır. İsteyen mükellefler, kayıtlarını (hiçbir izne gerek olmadan) kendileri de tutabilir. Bu takdirde, vergilendirme ile ilgili sorumlulukların tamamı kendileri tarafından yerine getirilmelidir. Dileyen mükellefler ise kayıtlarını serbest muhasebeci, serbest muhasebeci mali müşavir gibi meslek mensuplarına tutturabilirler.

Mükellefler, satış ve hizmetleri için düzenledikleri hasılat belgelerini bir zarfta, faaliyetleri ile ilgili olarak mal ve hizmet alışları ile giderleri için aldıkları gider belgelerini başka bir zarfta toplayarak saklamalıdırlar.

Kayıtları odalarda tutulan mükellefler ise her aya ait zarfları izleyen ayın 10'una kadar kaydının tutulduğu büroya teslim etmeleri gerekmektedir.

Mükelleflerden zarf içinde alınan belgeler bürolarda işletme hesabı defterinin gelir ve gider sayfalarındaki işlem başlıkları esas alınarak bilgisayar ortamına aktarılır. Bu belgeler cari yılsonuna kadar bürolarda saklanmaktadır.

Basit usule tabi mükelleflerin sahte veya yanıltıcı belge düzenlemeleri halinde nasıl bir işlem yapılmaktadır?

Basit usulde vergilendirilen mükelleflerden sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenlediği veya kullandığı tespit edilenler, bu hususun kendilerine tebliğ edildiği tarihi takip eden aybaşından itibaren ikinci sınıf tüccarlara ilişkin hükümlere tabi olurlar. Sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenledikleri tespit edilenler hiçbir suretle basit usulde vergilendirilmez.

Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından Basit Usule Tabi Mükellefler İçin hazırlanan Vergi Rehberinin tamamına ulaşmak için tıklayınız!